Görünmeýän radiasiýa, görünýän jogapkärçilik
1986-njy ýylyň 26-njy aprelinde sagat 1: 23-de Ukrainanyň demirgazygyndaky Pripýatyň ýaşaýjylary güýçli ses bilen oýandylar. Çernobyl atom elektrik stansiýasynyň 4-nji reaktory ýaryldy we 50 tonna ýadro ýangyjy derrew bugaryp, Hiroşima atom bombasynyň radiasiýasynyň 400 essesini çykardy. Nuclearadro desgasynda işleýän operatorlar we gelen ilkinji ýangyn söndürijiler hiç hili goragsyz sagatda 30,000 roentgen ölüm howply radiasiýa sezewar boldular we adam bedeni tarapyndan sorulýan 400 roentgen ölüme sebäp bolýar.
Bu betbagtçylyk adamzat taryhynda iň pajygaly ýadro heläkçiligini başlady. 28 ýangyn söndüriji soňky üç aýyň içinde ýiti radiasiýa keselinden öldi. Gara deri, agyz ýaralary we saç dökülmesi bilen aşa agyryda öldi. Awariýadan 36 sagat soň, 130,000 ýaşaýjy öýlerini ewakuasiýa etmäge mejbur boldy.
25 ýyl soň, 2011-nji ýylyň 11-nji martynda Japanaponiýadaky Fukuşima Daýiçi atom elektrik stansiýasynyň özeni ýer titremesi sebäpli sunamide eräp gitdi. 14 metr beýiklikdäki tolkun deňiz kenaryny döwdi, üç reaktor birin-birin partlady we 180 trillion bakel radioaktiw sezium 137 derrew Pacificuwaş ummanyna döküldi. Nuclearadro elektrik stansiýasy şu güne çenli 1,2 million kub metrden gowrak radioaktiw hapa suwlary saklaýar we deňiz ekologiýasynda asylan Damoklesiň gylyjyna öwrülýär.
Bejerilmedik şikes
Çernobyl heläkçiliginden soň 2600 inedördül kilometr meýdany izolýasiýa zonasyna öwrüldi. Alymlar bu sebitdäki ýadro radiasiýasyny doly ýok etmek üçin on müňlerçe ýyl gerek boljakdygyny çaklaýarlar we käbir sebitlerde adam ýaşaýyş standartlaryna laýyk gelmek üçin hatda 200,000 ýyl tebigy arassalama zerur bolup biler.
Birleşen Milletler Guramasynyň habaryna görä, Çernobyl heläkçiligine sebäp boldy:
93,000 ölüm
270,000 adam rak ýaly kesellerden ejir çekdi
155,000 inedördül kilometr ýer hapalandy
8,4 million adam radiasiýa täsir etdi
Fukuşimada häkimiýetler töwerekdäki suwlardaky radiasiýanyň "ygtybarly derejä" düşendigini öňe sürseler-de, alymlar 2019-njy ýylda arassalanan hapa suwlarda uglerod 14, kobalt 60 we strontium 90 ýaly radioaktiw izotoplary tapdylar. Bu maddalar deňiz organizmlerinde aňsatlaşdyrylýar we deňiz çökündilerindäki kobalt 60 konsentrasiýasy 300,000 esse artyp biler.
Görünmeýän howplar we görünýän gorag
Bu betbagtçylyklarda iň uly howp, adamyň gözüne görünmeýän radiasiýadan gelýär. Çernobyl heläkçiliginiň ilkinji günlerinde hatda radiasiýa gymmatlyklaryny takyk ölçäp bilýän ýekeje gural hem ýokdy, netijede köp sanly halas ediş işgärleri bilmän ölümli radiasiýa sezewar edilipdi.
Hut şu agyryly sapaklar radiasiýa gözegçilik tehnologiýasynyň çalt ösmegine sebäp boldy. Häzirki wagtda takyk we ygtybarly radiasiýa gözegçilik enjamlary, göze görünmeýän howplar bilen adam howpsuzlygy arasynda tehnologiki päsgelçilik döredip, ýadro desgasynyň howpsuzlygynyň "gözlerine" we "gulaklaryna" öwrüldi.
Şanhaý Renjiniň wezipesi, adam howpsuzlygyny goramak üçin bu jübüt "gözleri" döretmekdir. Muny bilýäris:
• Mikroelektrleriň her bir takyk ölçegi ömri halas edip biler
• Her gezek duýduryş ekologiki betbagtçylygyň öňüni alyp biler
• Her bir ygtybarly enjam umumy öýümizi goraýar
Kimdendaşky gurşaw we sebit radioaktiwlige gözegçilik enjamlary to göçme radiasiýa gözegçilik gurallary, laboratoriýa ölçeg enjamlaryndan ionlaşdyryjy radiasiýa standart enjamlaryna, radiasiýa gorag enjamlaryndan radiasiýa gözegçilik programma platformalaryna, kanal görnüşli radioaktiwligi anyklaýyş enjamlaryndan ýadro adatdan daşary ýagdaý we howpsuzlyk gözegçilik enjamlaryna çenli, Renjiniň önüm liniýasy ýadro howpsuzlygyna gözegçilik etmegiň ähli ugurlaryny öz içine alýar. Tehnologiýamyz, adaty basseýnde adaty bolmadyk suwuň bir damjasyny takyk kesgitlemek ýaly gaty az mukdarda radioaktiw maddalary ýüze çykaryp biler.
Betbagtçylykdan täzeden döremek: Tehnologiýa geljegi goraýar
Çernobyldan aýrylmak zolagynda möjekler rak keseline garşy genleri ösdüripdirler we olaryň immunitet mehanizmleri betbagtçylyklaryň adaptasiýa ewolýusiýasyny öňe sürýändigini subut edip, täze dermanlary döretmekde ulanyldy. Nuclearadro betbagtçylygynyň kölegesinde tehnologiýanyň we jogapkärçiligiň utgaşmagy diňe bir durmuşy goramagyň gudratyny döretmän, eýsem radiasiýa bilen bilelikde ýaşamagyň geljegini hem üýtgetdi. Tehnologiýanyň we jogapkärçiligiň durmuşy goramak üçin gudratlar döredip biljekdigine ynanýarys.
Fukuşima heläkçiliginden soň halkara alymlar topary Pacificuwaş ummanyň radiasiýa gözegçilik ulgamyny döretdi. Örän duýgur kesgitleýiş enjamlarynyň üsti bilen, 134-nji we seziý 137-iň diffuziýa ýollary yzarlandy we deňiz ekologiki gözlegleri üçin gymmatly maglumatlary berdi. Global hyzmatdaşlygyň we tehnologiki goragyň bu ruhy, Renjiniň öňe süren gymmatydyr.
Şanhaý Renjiniň görüşi düşnüklidir: radiasiýa kesgitlemek pudagyndaky innowasiýa ekologiýasynyň şekili bolmak. "Ylym we tehnologiýa bilen jemgyýete hyzmat etmek we täze radiasiýa howpsuzlygy gurşawyny döretmek" biziň wezipämizdir.
Nuclearadro energiýasynyň her ulanylyşyny ygtybarly we gözegçilikde saklaň we her radiasiýa töwekgelçiligini aýdyň görkeziň. Nuclearadro tehnologiýasy adamzada hakykatdanam peýdaly bolup biler ýaly, diňe bir enjamlar bilen üpjün etmän, gözegçilikden analizlere çenli çözgütleriň doly toplumyny hödürleýäris.
Soňunda ýazylan
Taryhy ýadro betbagtçylyklary bize duýduryş berýär: ýadro energiýasy goşa gylyç ýaly. Diňe haýran galmak we tehnologiýanyň galkany bilen onuň güýjüni ulanyp bileris.
Çernobylyň harabalyklarynyň gapdalynda täze tokaý berk ösýär. Fukuşimanyň kenarynda balykçylar ýene-de umyt torlaryny taşladylar. Adamzadyň betbagtçylykdan ädýän her ädimi howpsuzlyga we tehnologiýa bolan ynamdan aýrylmazdyr.
Şanhaý Renji bu uzak syýahatda hossar bolmak isleýär - takyk gurallar bilen howpsuzlyk liniýasyny gurmak we dowamly täzelikler bilen durmuşyň mertebesini goramak. Sebäbi her milliroentgen ölçegi durmuşa hormat goýýar; duýduryşyň her dymmagy adam paýhasyna hormatdyr.
Radiasiýa görünmeýär, ýöne gorag çäklidir!
Görünmeýän radiasiýa, görünýän jogapkärçilik
1986-njy ýylyň 26-njy aprelinde sagat 1: 23-de Ukrainanyň demirgazygyndaky Pripýatyň ýaşaýjylary güýçli ses bilen oýandylar. Çernobyl atom elektrik stansiýasynyň 4-nji reaktory ýaryldy we 50 tonna ýadro ýangyjy derrew bugaryp, Hiroşima atom bombasynyň radiasiýasynyň 400 essesini çykardy. Nuclearadro desgasynda işleýän operatorlar we gelen ilkinji ýangyn söndürijiler hiç hili goragsyz sagatda 30,000 roentgen ölüm howply radiasiýa sezewar boldular we adam bedeni tarapyndan sorulýan 400 roentgen ölüme sebäp bolýar.
Bu betbagtçylyk adamzat taryhynda iň pajygaly ýadro heläkçiligini başlady. 28 ýangyn söndüriji soňky üç aýyň içinde ýiti radiasiýa keselinden öldi. Gara deri, agyz ýaralary we saç dökülmesi bilen aşa agyryda öldi. Awariýadan 36 sagat soň, 130,000 ýaşaýjy öýlerini ewakuasiýa etmäge mejbur boldy.
25 ýyl soň, 2011-nji ýylyň 11-nji martynda Japanaponiýadaky Fukuşima Daýiçi atom elektrik stansiýasynyň özeni ýer titremesi sebäpli sunamide eräp gitdi. 14 metr beýiklikdäki tolkun deňiz kenaryny döwdi, üç reaktor birin-birin partlady we 180 trillion bakel radioaktiw sezium 137 derrew Pacificuwaş ummanyna döküldi. Nuclearadro elektrik stansiýasy şu güne çenli 1,2 million kub metrden gowrak radioaktiw hapa suwlary saklaýar we deňiz ekologiýasynda asylan Damoklesiň gylyjyna öwrülýär.
Bejerilmedik şikes
Çernobyl heläkçiliginden soň 2600 inedördül kilometr meýdany izolýasiýa zonasyna öwrüldi. Alymlar bu sebitdäki ýadro radiasiýasyny doly ýok etmek üçin on müňlerçe ýyl gerek boljakdygyny çaklaýarlar we käbir sebitlerde adam ýaşaýyş standartlaryna laýyk gelmek üçin hatda 200,000 ýyl tebigy arassalama zerur bolup biler.
Birleşen Milletler Guramasynyň habaryna görä, Çernobyl heläkçiligine sebäp boldy:
93,000 ölüm
270,000 adam rak ýaly kesellerden ejir çekdi
155,000 inedördül kilometr ýer hapalandy
8,4 million adam radiasiýa täsir etdi
Iş wagty: Iýun-20-2025