Howpsuzlyk we howpsuzlyk birinji orunda durýan döwürde radiasiýany netijeli kesgitlemegiň zerurlygy hiç wagt beýle möhüm däldi. Bu domendäki iň möhüm gurallaryň biriRadiasiýa portalynyň gözegçisi (RPM).Bu çylşyrymly enjam, radioaktiw materiallary ýüze çykarmakda we kesgitlemekde, adamlaryň we daşky gurşawyň bolup biljek howplardan howpsuz bolmagyny üpjün etmekde möhüm rol oýnaýar. Bu makalada radiasiýa portaly monitorynyň işleýşini, düzüm böleklerini we dürli programmalardaky ähmiýetini öwreneris.
Radiasiýa portalynyň monitorlaryna düşünmek
Radiasiýa portaly monitorlar, gamma we neýtron radiasiýasyny şahsyýetler ýa-da ulaglar geçip barýarka kesgitlemek üçin döredilen ýöriteleşdirilen ulgamlardyr. Bu monitorlar, adatça serhet geçelgeleri, howa menzilleri we ýadro desgalary ýaly strategiki ýerlerde oturdylýar. RPM-iň esasy maksady, radioaktiw materiallaryň bikanun söwdasyny kesgitlemekSeziý-137jemgyýetiň howpsuzlygyna howp abandyryp biler.
Radiasiýa portalynyň monitorynyň bölekleri
Adaty radiasiýa portalynyň monitory, radiasiýa derejesini takyk kesgitlemegi we ölçemegi üpjün etmek üçin bilelikde işleýän birnäçe esasy böleklerden durýar:
1. ectionüze çykarmak datçikleri: Islendik adamyň ýüregiRPMkesgitleýji datçiklerdir. Bu datçikler portaldan geçýän obýektlerden çykýan radiasiýanyň intensiwligini ölçemek üçin niýetlenendir. RPM-lerde ulanylýan datçikleriň umumy görnüşlerine sintilýasiýa detektorlary, şöhleleri kesgitlemek üçin plastmassa sintilýatorlary girýär, käbirleri nuklidi kesgitlemek we neýtron kesgitlemek üçin natriý ýod (NaI) we He-3 gaz proporsional hasaplaýjylary bilen enjamlaşdyrylandyr. Her görnüşiň artykmaçlyklary bar we gözegçilik gurşawynyň aýratyn talaplaryna esaslanyp saýlanýar.
2. Maglumatlary gaýtadan işlemek bölümi: ectionüze çykaryjy datçikler radiasiýa alandan soň, maglumatlar gaýtadan işleýän bölüme iberilýär. Bu bölüm datçiklerden alnan signallary seljerýär we radiasiýa derejesiniň öňünden kesgitlenen çäklerden geçýändigini kesgitleýär. Gaýtadan işleýän bölüm adaty fon radiasiýasyny we potensial zyýanly radiasiýany tapawutlandyryp biljek algoritmler bilen enjamlaşdyrylandyr.
3. Duýduryş ulgamy: Maglumatlary gaýtadan işleýän bölüm howpsuzlyk çäginden ýokary radiasiýa derejesini kesgitlän bolsa, duýduryş döredýär. Bu duýduryş wizual bolup biler (yşyk çyralary ýaly) ýa-da eşidilýän (sirenalar ýaly) bolup, howpsuzlyk işgärlerine has giňişleýin derňemek üçin duýduryş berip biler. Duýduryş ulgamy möhüm howp bolup durýar, sebäbi bolup biljek howplara çalt jogap bermegi üpjün edýär.
4. Ulanyjy interfeýsi: RPM-leriň köpüsi operatorlara real wagt maglumatlaryna gözegçilik etmäge, taryhy maglumatlary gözden geçirmäge we sazlamalary düzmäge mümkinçilik berýän ulanyjy interfeýsi bilen gelýär. Bu interfeýs netijeli işlemek üçin zerurdyr we ýygnan maglumatlara esaslanyp işgärlere habarly karar bermäge kömek edýär.
5. Elektrik üpjünçiligi: Radiasiýa portalynyň monitorlary netijeli işlemek üçin ygtybarly elektrik üpjünçiligini talap edýär. Döwrebap RPM-leriň köpüsi adaty elektrik energiýasy bilen işlemek üçin niýetlenendir, ýöne käbirleri elektrik togunyň üznüksiz işlemegini üpjün etmek üçin ätiýaçlyk batareýa ulgamlaryny hem öz içine alyp biler.
Radiasiýa portalynyň işleýşi
Amaly radiasiýa portalynyň monitory birnäçe möhüm ädimlere bölüp bolar:
1. ectionüze çykarmak: Adam ýa-da ulag RPM-e ýakynlaşanda, kesgitleýiş datçikleri obýektden çykýan radiasiýa derejesini ölçäp başlaýar. Sensorlar radioaktiw materiallar bilen baglanyşykly iň ýaýran radiasiýa görnüşleri bolan gamma we neýtron radiasiýasyny yzygiderli gözden geçirýärler.
2. Maglumatlaryň derňewi: ectionüze çykaryjy datçikler tarapyndan alnan signallar maglumatlary gaýtadan işleýän bölüme iberilýär. Bu ýerde maglumatlar real wagtda derňelýär. Gaýtadan işleýän bölüm, kesgitlenen radiasiýa derejesini kesgitlenen çäkler bilen deňeşdirip, derejeleriň kadalydygyny ýa-da bolup biljek howpy görkezýändigini kesgitleýär.
3. Duýduryşy işjeňleşdirmek: Eger radiasiýa derejesi howpsuzlyk çäginden ýokary bolsa, maglumatlary gaýtadan işleýän bölüm duýduryş ulgamyny işjeňleşdirýär. Bu duýduryş, howpsuzlyk işgärlerine degişli şahsyýeti ýa-da ulagy mundan beýläk gözden geçirmegi öz içine alyp biljek gyssagly çäreleri görmäge çagyrýar.
4. Jogap we derňew: Duýduryş alandan soň, tälim alan işgärler el bilen radiasiýa kesgitleýiş enjamlaryny ulanyp ikinji derejeli barlag geçirerler. Bu ädim radioaktiw materiallaryň bardygyny tassyklamak we degişli jogaby kesgitlemek üçin möhümdir.
Radiasiýa portalynyň monitorlary
Radiasiýa portaly monitorlary dürli sazlamalarda ulanylýar, hersiniň özboluşly talaplary we kynçylyklary bar:
1. Serhet howpsuzlygy:RPMradioaktiw materiallaryň bikanun getirilmeginiň öňüni almak üçin köplenç halkara serhetlerinde ulanylýar. Gümrük we serhet gorag edaralaryna bir ýurda girmezden ozal bolup biljek howplary kesgitlemäge kömek edýärler.
2. ucadro desgalary: nuclearadro desgalarynda we gözleg desgalarynda materiallaryň hereketine gözegçilik etmek üçin RPM-ler zerurdyr. Radioaktiw maddalaryň ygtybarly işlenmegini we birugsat girilmeginiň öňüni alýarlar.
3. Ulag merkezleri: Aeroportlar we deňiz portlary, radioaktiw materiallar üçin ýükleri we ýolagçylary barlamak üçin RPM-leri ulanýarlar. Bu, global howpsuzlyk we terrorçylygyň öňüni almak meselesinde aýratyn möhümdir.
4. Köpçülikleýin çäreler: Konsertler ýa-da sport çäreleri ýaly uly ýygnaklar, gatnaşyjylaryň howpsuzlygyny üpjün etmek üçin RPM-leri hem ulanyp biler. Bu monitorlar radioaktiw materiallaryň bolmagy sebäpli ýüze çykyp biljek howplary ýüze çykarmaga kömek edýär.
Radiasiýa portalynyň monitorlary, ilatyň saglygyny we howpsuzlygyny goramak boýunça alnyp barylýan işlerde aýrylmaz guraldyr. Radioaktiw materiallary netijeli tapmak we kesgitlemek arkaly,RPMhowply maddalaryň bikanun söwdasynyň öňüni almakda möhüm rol oýnaýar. Bu monitorlaryň işleýşine düşünmek, komponentlerinden başlap amaly programmalaryna çenli, howpsuzlygyň ileri tutulýan dünýäde ähmiýetini görkezýär. Tehnologiýa öňe gitmegi bilen, radiasiýa kesgitleýiş ulgamlarynyň has kämilleşmegine we özümizi we daşky gurşawymyzy radiasiýa howplaryndan goramak ukybymyzy has-da ýokarlandyrmagyna garaşyp bileris.
Iş wagty: Noýabr-21-2025